Ratan Tata : रतन टाटा श्रीमंतांच्या यादीत टॉपला का नाहीत माहितीये?, ४३२ भारतीय आहेत त्यांच्या पुढे

Ratan Tata : टाटा सन्सचे मानद अध्यक्ष रतन टाटा हे केवळ भारतातीलच नव्हे तर जागतिक स्तरावरील सर्वात प्रतिष्ठित उद्योगपतींपैकी एक आहेत. अनेकांना मोठ्या मनानं मदत करण्यास ते कायम पुढे असतात.

टाटा सन्सचे मानद अध्यक्ष रतन टाटा हे केवळ भारतातीलच नव्हे तर जागतिक स्तरावरील सर्वात प्रतिष्ठित उद्योगपतींपैकी एक आहेत. रतन टाटा हे 1990 ते 2012 पर्यंत टाटा समूहाचे अध्यक्ष होते. ऑक्टोबर 2016 ते फेब्रुवारी 2017 या कालावधीत त्यांनी हंगामी अध्यक्ष म्हणूनही काम केले. भारतातील सर्वात मोठे उद्योगपती आणि कोणत्याही मदतीसाठी तत्पर असूनही, टाटा श्रीमंतांच्या यादीत खालीच आहेत.

IIFL वेल्थ हुरुन इंडिया रिच लिस्ट 2021 नुसार रतन टाटा यांच्यापेक्षाही पुढे तब्बल 432 भारतीय श्रीमंत असल्याचे दिसून आले होते. जवळपास सहा दशके भारतातील एका सर्वात मोठ्या व्यावसायिक साम्राज्याचे नेतृत्व करणारे आणि अद्यापही अनेक कंपन्यांवर प्रभाव असलेल्या व्यक्ती पहिल्या 10 किंवा 20 श्रीमंत लोकांच्या यादीत अशी अपेक्षा असूच शकते. तथापि, टाटा पहिल्या 100 श्रीमंत लोकांच्या यादीतदेखील नाहीत आणि याचं कारण टाटा ट्रस्टच्या माध्यमातून टाटांनी केलेल्या प्रचंड परोपकारी कार्ये असू शकतात.

रतन टाटा यांना मुख्यत्वे टाटा सन्स कडून मिळालेली संपत्ती 3,500 कोटी रूपये होती, ज्यामुळे त्यांना IIFL वेल्थ हुरुन इंडिया रिच लिस्ट 2021 मध्ये 433 वं स्थान देण्यात आले होते.

गेल्या वर्षीच्या यादीत, टाटा 6,000 कोटी रुपयांच्या संपत्तीसह 198 व्या क्रमांकावर होते. रिसर्च हाऊसने इक्विटीमध्ये तेजी असूनही टाटांच्या मालमत्तेत झपाट्याने घट का झाली आहे हे स्पष्ट केले नाही.

Razorpay चे हर्षिल माथूर आणि शशांक कुमार, Rosari Biotech चे एडवर्ड मिनेझिस आणि सुनील चारी, DCM श्रीरामचे श्रीराम बंधू आणि एन राधाकृष्ण रेड्डी आणि Rain Industries च्या कुटुंबासह रतन टाटा हे यादीत 433 व्या स्थानावर आहेत.

टाटा यांची संपत्ती बिग बुल म्हणून ओळखल्या जाणाऱ्या राकेश झुनझुनवाला (22,300 कोटी रूपये) आणि रामदेव अग्रवार (4,400 कोटी रूपये) यांच्यापेक्षाही कमी आहे. आतापर्यंत टाटांनी अनेक ट्रस्ट्सची स्थापना केली आहे. सर रतन टाटा ट्रस्ट आणि सर दोराबजी टाटा ट्रस्ट हे टाटा ट्रस्टच्या खाली काम करणारे सर्वात मोठे ट्रस्ट्स आहेत.

टाटा समूहाची मुख्य कंपनी टाटा सन्सचा दोन तृतीयांश हिस्सा या ट्रस्टकडे आहे. याचाच अर्थ टाटा सन्सची 66 टक्के इक्विटी टाटा ट्रस्टकडे आहे आणि ट्रस्टच्या परोपकारी कामांसाठी लाभांश वळवला जातो.

जेएन टाटा स्कॉलर डॉ. शशांक शाह यांनी त्यांच्या 'द टाटा ग्रुप: फ्रॉम टॉर्चबिअरर्स टू ट्रेलब्लेझर्स' या पुस्तकात टाटा हे श्रीमंत का नाहीत याचा उल्लेख केला आहे. कसे भारतीय आणि बहुराष्ट्रीय कंपन्या/व्यवसाय दोन्हींमध्ये जी कंपनी पुढे जाते ती संघटनेत जास्तीत जास्त वैयक्तिक संपत्ती कशी ठेवते, याचा उल्लेख त्यात केला आहे. जेफ बेझोस, बिल गेट्स, वॉरेन बफे आणि मुकेश अंबानी अशी काही नावं यात असल्याचंही त्यांनी म्हटलेय.

मोठ्या व्यवसायांबाबत संस्थापक आणि नेते जगातील सर्वात धनवान लोकांपैकी एक असल्याचंही त्यांनी नमूद केलं. त्यांच्या संशोधनातून असे दिसून आले आहे की त्यांच्या मालकीच्या आणि चालवलेल्या कंपन्यांमधील त्यांची इक्विटी स्टेक हा एक प्रमुख घटक आहे. तथापि, टाटा समूहाच्या बाबतीत, भारतातील सर्वात श्रीमंत कुटुंबांच्या यादीत टाटा कुटुंब किंवा अध्यक्ष रतन टाटा यांचे नाव नाही.

एकट्या रतन टाटा यांच्या बाबतीत असे घडले नाही, असेही शहा यांच्या संशोधनातून समोर आले आहे. माजी चेअरमन जेआरडी टाटा यांच्याबाबतही असेच झाले.

2019 मधील एका पोस्टमध्ये शाह यांनी लिहिले आहे की, "नोव्हेंबर 1985 मध्ये बॉम्बे मासिकातील एका लेखात जेआरडी टाटांची वैयक्तिक संपत्ती अंदाजे 28 कोटी रुपये होती असे नोंदवले गेले. जेआरडीने प्रकाशनाची पुनरावृत्ती केली आणि रेकॉर्डवर ठेवले की त्यांची पत्नी आणि त्यांची वैयक्तिक गुंतवणूक, ज्यात अपार्टमेंट आहे. त्याचे मूल्य ६० लाख रुपये आहे. त्यांच्या नावावर असलेले इतर सर्व शेअर्स केवळ सार्वजनिक चॅरिटेबल ट्रस्टचे विश्वस्त म्हणून होते ज्यात त्यांचे वैयक्तिक स्वारस्य नव्हते.'

रतन टाटा श्रीमंत आहेत, परंतु अब्जाधीश होण्यापासून अजून दूर आहेत. पीटर केसी त्यांच्या 'द स्टोरी ऑफ टाटा: 1868 ते 2021' या पुस्तकात म्हणतात की रतन टाटांचे संगोपन भारतातील सर्वात श्रीमंत कुटुंबातील एका महिलेने केले होते.