गोवर्धन पूजेची परंपरा आजही कायम

येथून जवळच असलेल्या निंबाळा, घोट, हेटी व चालबर्डी या चार गावांच्या सीमेवर गुरूवारी आदिवासी गोवारी समाज तसेच ग्रामीण विकास सेवा समीतीच्या वतीने गोवर्धन पूजा करण्यात आली.

ठळक मुद्देगोवारी समाजाची प्रथा : चार गावांच्या सीमेवर झाले आयोजन

वतन लोणे।
लोकमत न्यूज नेटवर्क
घोडपेठ : येथून जवळच असलेल्या निंबाळा, घोट, हेटी व चालबर्डी या चार गावांच्या सीमेवर गुरूवारी आदिवासी गोवारी समाज तसेच ग्रामीण विकास सेवा समीतीच्या वतीने गोवर्धन पूजा करण्यात आली. अंदाजे चारशे वर्षांपेक्षाही जुनी व ऐतिहासीक वारसा लाभलेली ही गोवर्धन पूजा येथील आदिवासी गोवारी समाजातर्फे आजही तितक्याच श्रध्देने व पारंपारिक पध्दतीने साजरी करण्यात आली.
घोडपेठ व परिसरातील चपराडा, चालबर्डी, घोट, निंबाळा, हेटी, लोणारा (गोंड), लोणारा (पारखी), कचराळा, चपराडा, मानोरा, मोहबाळा व इतर अशा जवळपास १० ते १२ गावांमधील 'गो' पालक आपल्या गायी गोवर्धन पूजेसाठी याठिकाणी घेऊन आले.
दरवर्षी बलिप्रतीपदेला गोवर्धन पूजेचा उत्सव साजरा केला जातो. या दिवशी सकाळी घरी गायींची पूजा केली जाते. त्यानंतर सार्वजनिक पूजेसाठी गायींना गोवर्धन पूजा पटांगणावर आणले जाते. या पटांगणावर साधारणत: पंचवीस ते तीस टोपले शेणापासून एक मोठी भुरसी बनविण्यात येते. गोवर्धन पूजेमध्ये या भुरसीला अनन्यसाधारण महत्व आहे. या भुरसीमध्ये एक अंडे व कोंबडीचे लहान जिवंत पिल्लू ठेवण्यात येते. पिलाचे धड शेणामध्ये दाबलेले असते व मानेचा भाग खुला ठेवण्यात येतो. तसेच अंदाजे एक फुटाच्या अकरा काड्यांचे अंडे व पिल्लाच्या सभोवती कुंपण करण्यात येते. या काड्या पाच प्रकारच्या झाडांच्या असतात. यावर गुलाबी रंगाची रिबीन गुंडाळून एखाद्या सुवासिनीची ओटी भरतात, त्याप्रमाणे खणा नारळाने भुरसीची ओटी भरण्यात येते. यावेळी गोवारी समाजातील लोक आपापल्या ढालीचे पूजन करतात. २० ते २५ फूट लांबीच्या काठीवर लाकडी पाटा बसवून ढाल तयार केली जाते. ही ढाल गोवारी समाजाच्या ध्वजाचे प्रतिक असते. यानंतर गोवर्धन पूजेला सुरूवात होते. पवित्र मंत्र म्हणून व नारळ फोडून भुरसीची पूजा करण्यात येते. यानंतर अंडे व जिवंत पिल्लू असणाऱ्या भुरसीवरून कळपाने गायींना सोडण्यात येते. नंतर पिल्लू व अंडे भुरसीबाहेर काढण्यात येते. पण अंडे व पिल्लू यांना इजा झालेली नसते. यावर्षीही पिल्लूला इजा झाली नाही.
अशी आहे श्रध्दा
गुरांना वन्यप्रान्यांपासून त्रास होवू नये, गुरे रानात हरवू नयेत, गुरांना जादूटोणा होवू नये, त्यांचे रक्षण व्हावे व कोणतेही संकट वारंवार येवू नये म्हणून फार पूर्वीपासून गायगोदन व पूजा करून देवाला प्रसन्न करतात. पूजा करताना गायगोदनात कोंबडीचे पिल्लू व अंडे ठेवतात. त्यावर गायी खेळवितात. गायी खेळविताना अंडे व पिल्लू यांना इजा झाली नाही व दोन्ही सुरक्षित राहिले तर गायगोदन साधला, असे गोवारी जमातीचे लोक मानतात.